Dorian Gray’in Portresi (The Picture of Dorian Gray)

Oscar Wilde

Sayfa Sayısı: 276

Çevirmen: Nihal Yeğinobalı

Can Yayınları

24.Baskı, Eylül 2016, İstanbul

  Son zamanlarda okuduğum en sarsıcı kitap oldu Dorian Gray’in Portresi. Oscar Wilde’ın o şahsına münhasır anlatımı, olayların hayret verici bir şekilde kurgulanışı ve bunun sonucunda da okuyucunun kitabın içinde kendini kaybetmesi kaçınılmazdı.

  Kitap, Oscar Wilde’ın ilk ve tek romanı, eşcinsel içerikler barındırdığı için sansürlenmiş. Günümüzde de sansürsüz tek basımı Everest’ten çıkmış durumda lakin o kadar para verecek gücüm yok, Can Yayınları yine de beni tatmin etti diyebilirim. Kitap, Dorian Gray adlı bir gencin ve onun portresinin etrafında dönüyor. Ressam arkadaşı Basil Hallward bir gün onun resmini yaparken Dorian, Lord Henry Wotton’la tanışıyor, güzelliğe ve estetiğe delicesine tapan birisiyle yani. Güzelliği göz kamaştırıcı bir biçimde ve tapılmaya değer birisi olan Dorian, Lord Henry sayesinde bir gün tükeneceğinin farkına varınca, Tanrı’dan bir lütufta bulunuyor: Kendisinin değil, portresinin yaşlanmasını istiyor.

  Henry ve Basil, ikisi birden Tanrı olarak görüyordu Dorian’ı, hata buradaydı işte. Eşsiz, kusursuz bir güzellik abidesi, dünyaya gelmiş en asil varlık, en yüce şey. Bir tarafta Dorian’ın saf ruhuyla güzelliğini özdeşleştirmiş olan Basil varken, diğer tarafta ise günahkar ve saf güzellikteki Doiran’ı gören Henry var. Henry, Dorian’ı küçümserken ve Basil de Dorian’ı yüceltirken hata yapıyorlardı aslında, Dorian’ın sadece Dorian olduklarını göremedikleri için.

   Bu kitabı özel yapan şeylerden bir tanesi Oscar Wilde’ın kendini yazması. Bu cümle aynı zamanda bir edebi yapıtı orijinal kılan şey nedir? sorusuna cevap olarak verilebilir. Oscar Wilde’ın aforizmaları, ideolojileriyle dolup taşıyor kitap, bir nevi yazıldığı dönemde kendini dışavurumu olarak adlandırılabilir. Öyle ki dünyanın bir beş yüz yıllık özlü söz ihtiyacını da karşılamış. Bu sözleri net bir biçimde yazdığı ve fazla fazla oldukları için aynı zamanda dayatma şeklinde algılanabilir lakin buram buram Wilde kokuyor bu kitap. Kadınları küçümseyici ve aşağılayıcı sözlerine asla katılmasam da, biraz empatiyle o dönemdeki ortamı anlayışlı karşılayabiliyorum, yine de bu kadar sarsıcı bir roman yazarından farklı şeyler beklerdim açıkçası. Ayrıca, başlardaki konuşmalar gerçekten etkileyiciyken kitap ilerledikçe diyaloglarda bir sönüklük sezdim, biraz zorlama olmuş sanki. Başlarda karşılıklı konuşmalar önemsenip olay geride tutuluyor, ilerledikçe dengeleniyor ve sonlara doğru da diyaloglar geri planda kalıp olay ön planda tutuluyor.

  Dili çok acıydı kitabın. Sıkılma anını çok uzun tasvirlerin geçtiği ve bana göre “olmasa da olur” şeklindeki kısımlarda yaşadım. Kitap ilerledikçe nokta atışı şeklinde vuruşları oluyor yazarın, korkutucu derecede sarsıcı bir şekilde hem de. Klasik kitaplarda ölüm oranları daha fazladır ancak bu kitapta belki de tavan yapıyor, ve bunların hepsi de o kadar şaşırtıcı ki. Normal bir şekilde okurken birden görüp afallayabiliyorsunuz. Sizi aynı zamanda şaşırtan şey olayların akışı ve o son oluyor. Öyle bir son ki bu, gelmiş geçmiş en etkileyici bitişlerden ilk üçüme rahatlıkla sığabilecek kapasitede. Yazar, sanki bütün bir kitabı o son paragrafa sığdırmış, anlatmak istediği her şeyi o paragrafta yazmış ve okuyucuyla dalga geçercesine gülüyor. Öylesine etkileyici bir sondu işte.

  

  Estetik kaygıyla yazılan pek çok şeyden hoşlanmasam da, Dorian Gray her zaman ayrı bir konumda olacak benim için.